- એક સંમેલન સોવેનિર, 8 પુસ્તકો, સીસીઆરએચ લાઇબ્રેરી અને હોમિયોપેથી આર્કાઇવ્ઝના ઇ-પોર્ટલ અને ડ્રગ પ્રોવિંગ પર એક ડોક્યુમેન્ટરી ફિલ્મ રજૂ કરવામાં આવી
ગાંધીનગર, ગુજરાત ૧૦ એપ્રિલ ૨૦૨૫: “ગુજરાતનું પાટનગર ગાંધીનગર હોમિયોપેથીના સૌથી મોટા સંમેલન સાથે આજે હોમિયોપેથ એકેડેમિશિયનો, વિદ્વાનો, ક્લિનિશિયન્સ, વ્યાવસાયિકો અને વિદ્યાર્થીઓને આવકાર્યા હતા ”
“વિશ્વ હોમિયોપેથી દિવસ 2025 એ ગાંધીનગરના મહાત્મા મંદિર કન્વેન્શન એન્ડ એક્ઝિબિશન સેન્ટર ખાતે વૈશ્વિક હોમિયોપેથી બંધુત્વને એકસાથે લાવ્યું, કારણ કે તેઓ હોમિયોપેથીના સ્થાપક ડૉ. સેમ્યુઅલ હેનિમેનની 270મી જન્મજયંતિની ઉજવણી કરવા માટે ભેગા થયા હતા. ભારત સરકારના આયુષ મંત્રાલયના નેજા હેઠળ, નેશનલ કમિશન ફોર હોમિયોપેથી (NCH) અને નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ હોમિયોપેથી (NIH)ના સહયોગથી સેન્ટ્રલ કાઉન્સિલ ફોર રિસર્ચ ઇન હોમિયોપેથી (CCRH) દ્વારા આયોજિત, વિશ્વ હોમિયોપેથી દિવસ 2025 હોમિયોપેથીની વૈશ્વિક અસર, પ્રગતિ અને આધુનિક આરોગ્યસંભાળમાં તેના એકીકરણને પ્રોત્સાહન આપવામાં એક પ્રભાવશાળી પગલું ભરે છે.”
‘હોમિયોપથીમાં એજ્યુકેશન, પ્રેક્ટિસ એન્ડ રિસર્ચ’ વિષય પર ભાર મૂકીને આ કાર્યક્રમમાં વિશ્વના વિવિધ ભાગોમાંથી 8,000થી વધુ લોકોએ હાજરી આપી હતી. સંયુક્તપણે મગજવલોણાના સત્રો, પેનલ ડિસ્કશન, પ્રદર્શનો અને પેપર પ્રેઝન્ટેશન સાથે આ સંમેલને સંશોધન અને વિકાસના નવીનતમ પ્રયાસો, વિવિધ ક્લિનિકલ સંશોધનો, પ્રકાશનો અને તેની વૈશ્વિક પહોંચ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તે દર્શાવે છે કે કેવી રીતે સમુદાય આઉટરીચ કાર્યક્રમોએ વિવિધ સ્તરે વ્યક્તિઓને સાજા કરવામાં મદદ કરી છે.
“બે દિવસીય આ કાર્યક્રમનું ઉદ્ઘાટન ગુજરાતના માનનીય મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલે કર્યું હતું અને તેમાં આયુષ મંત્રાલયના રાજ્ય મંત્રી (સ્વતંત્ર હવાલો) અને આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલયના રાજ્ય મંત્રી શ્રી પ્રતાપરાવ જાધવની ગરિમામય ઉપસ્થિતિ રહી હતી. ગુજરાતના માનનીય આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રી શ્રી ઋષિકેશ પટેલ, આયુષ મંત્રાલયના સેન્ટ્રલ કાઉન્સિલ ફોર રિસર્ચ ઇન હોમિયોપેથીના ડાયરેક્ટર જનરલ ડૉ. સુભાષ કૌશિક, નેશનલ કમિશન ફોર હોમિયોપેથીના ચેરપર્સન ઇન્ચાર્જ ડૉ. પીનાકીન એન. ત્રિવેદી, એનસીએચ ખાતે હોમિયોપેથી એજ્યુકેશન બોર્ડના પ્રમુખ ડૉ. તારકેશ્વર જૈન, એનઆઈએચના ડાયરેક્ટર ઇન્ચાર્જ ડૉ. પ્રલય શર્મા, ભારત સરકારના આયુષ મંત્રાલયના સલાહકાર (હોમિયોપેથી) ડૉ. સંગીતા એ. દુગ્ગલ તેમજ આયુષ મંત્રાલય અને ગુજરાત સરકારના વિવિધ મહાનુભાવો પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.”
“આ ગૌરવપૂર્ણ કાર્યક્રમને સંબોધતા, માનનીય મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલે હોમિયોપેથીની સંભાવના અને અસર પર ભાર મૂકતા કહ્યું, “હું હોમિયોપેથીની પરિવર્તનકારી સંભાવના વિશે, ખાસ કરીને જાહેર આરોગ્યના ક્ષેત્રમાં પ્રકાશ પાડવા માંગુ છું, અને આપણા આધુનિક વિશ્વમાં તેની વધતી જતી સુસંગતતા પર, ભારતમાં તેના મહત્વ પર વિશેષ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને પ્રકાશ પાડવા માંગુ છું. આ ઉપચાર વૈજ્ઞાનિક, પુરાવા આધારિત છે અને નિવારક અને પ્રાથમિક આરોગ્યસંભાળ ઉપચાર તરીકે સારી રીતે સ્થાપિત છે. આયુષ મંત્રાલય જાહેર આરોગ્ય સેવાઓ અને રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય કાર્યક્રમોમાં હોમિયોપેથીને એકીકૃત કરવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે.”
તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, “હોમિયોપેથી વૈજ્ઞાનિક, નિવારક અને મજબૂત હેલ્થકેર થેરાપી તરીકે સારી રીતે સ્થાપિત છે અને આયુષ મંત્રાલય મારફતે રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય કાર્યક્રમોમાં તેનું સંકલન જાહેર સ્વાસ્થ્ય સેવાઓમાં હોમિયોપેથીને સંકલિત કરવામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.”
તેમણે આ ઇવેન્ટના આયોજન માટે ગુજરાતને પસંદ કરવા બદલ આયુષ મંત્રાલયનો આભાર માન્યો હતો અને ઉમેર્યું હતું કે, ગુજરાતમાં જામનગર ડબ્લ્યુએચઓના ગ્લોબલ સેન્ટર ફોર ટ્રેડિશનલ મેડિસિનનું ઘર હોવાથી તે વધુ વિશેષ છે. તેમણે સીસીઆરએચ, એનસીએચ અને એનઆઇએચની સેવાઓની પ્રશંસા કરી હતી.
આ પરિસંવાદને સંબોધતા આયુષ મંત્રાલયના માનનીય કેન્દ્રીય રાજ્ય મંત્રી (સ્વતંત્ર હવાલો) શ્રી પ્રતાપરાવ જાધવે જણાવ્યું હતું કે, “ભારતને સંકલિત, દર્દી-કેન્દ્રિત હેલ્થકેર પર વૈશ્વિક ચર્ચાવિચારણાનું નેતૃત્વ કરવા બદલ ગર્વ છે. વિજ્ઞાન અને કરુણાનાં મૂળિયાં ધરાવતી હોમિયોપેથી માત્ર એક પરંપરા જ નથી, પરંતુ તે નિવારક અને સર્વગ્રાહી સુખાકારી માટેનું એક શક્તિશાળી સાધન છે. આ વિશ્વ હોમિયોપેથી દિવસ પર અમે સંશોધન, શિક્ષણ અને જાહેર વિશ્વાસના માધ્યમથી તેના પાયાને મજબૂત કરવા માટે અમારી પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિપાદિત કરીએ છીએ. હોમિયોપેથી માત્ર અસરકારક જ નહીં, પરંતુ કુદરતી, સૌમ્ય અને પરવડે તેવી પણ છે. ડો. સેમ્યુઅલ હહનેમનની હોમિયોપેથીની શોધ માનવતા માટે એક મોટી ભેટ છે. ભારતમાં, અમારી વિવિધ તબીબી પ્રણાલીઓ સામૂહિક રીતે દેશના સ્વાસ્થ્યમાં યોગદાન આપે છે, અને આયુષ મંત્રાલય વૈજ્ઞાનિક માન્યતા અને યોગ્ય માન્યતા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.”
તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, “હું એ બાબત પર પ્રકાશ પાડવા માગું છું કે, સેન્ટ્રલ કાઉન્સિલ ફોર રિસર્ચ ઇન હોમિયોપેથી (સીસીઆરએચ)નો પાયો ઔષધીય વનસ્પતિઓની ખેતી અને હોમિયોપેથીમાં વપરાતી દવાઓના માનકીકરણમાં ઊંડા મૂળ ધરાવે છે. માનકીકરણની પ્રક્રિયામાં કાચા માલની ગુણવત્તા અને સાતત્યતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે છોડની વિવિધ લાક્ષણિકતાઓ માટે નિર્ધારિત માપદંડો અને સ્વીકાર્ય માપદંડો સ્થાપિત કરવાનો સમાવેશ થાય છે.”
શ્રી જાધવે હોમિયોપેથીને એક વૈજ્ઞાનિક પ્રયાસ બનાવવા માટે સીસીઆરએચના પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે, “તેની શરૂઆતથી જ કાઉન્સિલે 368 દવાઓ પર ફાર્માકોગ્નોસી અભ્યાસો, 362 પર ભૌતિક-રાસાયણિક અભ્યાસો અને 151 દવાઓ પર ઔષધીય સંપત્તિ મૂલ્યાંકન હાથ ધર્યું છે, જે 149 હોમિયોપેથીક દવાઓ માટે ત્રણેય પરિમાણોમાં વિસ્તૃત અભ્યાસમાં પરિણમ્યું છે. ઊટીમાં તેની સેન્ટ્રલ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ખાતે, કાઉન્સિલે 17,000 થી વધુ હર્બેરિયમ શીટ્સ તૈયાર કરી છે, જે હાલમાં ડિજિટાઇઝ્ડ કરવામાં આવી રહી છે – જે સીસીઆરએચની વનસ્પતિજન્ય જ્ઞાનને જાળવવા અને સમૃદ્ધ બનાવવાની અવિરત પ્રતિબદ્ધતાનું સ્પષ્ટ પ્રતિબિંબ છે.”
આયુષ મંત્રાલયના સચિવ વૈદ્ય શ્રી રાજેશ કોટેચાએ આ પ્રસંગે બોલતા જણાવ્યું હતું કે, “વિશ્વ હોમિયોપેથી દિવસ એ માત્ર ઉપચારની સૌમ્ય પ્રણાલીની ઉજવણી નથી – તે ડો. સેમ્યુઅલ હા ડૉ. સેમ્યુઅલ હેનિમેનના કાલાતીત વિઝનને શ્રદ્ધાંજલિ છે. જેમ જેમ આપણે પુરાવા-આધારિત સંશોધન, વૈશ્વિક માંગ અને જાહેર આરોગ્યસંભાળમાં હોમિયોપેથીના સંકલનમાં વધારો જોઈ રહ્યા છીએ, ત્યારે ભારત આ પરિવર્તનમાં મોખરે છે. આયુષ મંત્રાલય શિક્ષણ, નવીનતા અને આઉટરીચ મારફતે હોમિયોપેથી ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત કરવા કટિબદ્ધ છે, જે સુનિશ્ચિત કરે છે કે આ સલામત, ખર્ચ-અસરકારક અને લોકો-કેન્દ્રિત સિસ્ટમ આગામી પેઢીઓ સુધી માનવતાની સેવા કરવાનું ચાલુ રાખે.”
સૌને આવકારતા સેન્ટ્રલ કાઉન્સિલ ફોર રિસર્ચ ઇન હોમિયોપેથી (સીસીઆરએચ)ના ડાયરેક્ટર જનરલ ડો. સુભાષ કૌશિકે જાહેર આરોગ્ય સંભાળમાં હોમિયોપેથીની ભૂમિકા અને મહત્ત્વ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો.
આ કાર્યક્રમ દરમિયાન વર્તમાન મહાનુભાવો દ્વારા કન્વેન્શન સોવેનિર, 8 પુસ્તકો, સીસીઆરએચ લાઇબ્રેરી અને હોમિયોપેથી આર્કાઇવ્સના ઇ-પોર્ટલ અને ડ્રગ સાબિત કરવા પરની ડોક્યુમેન્ટરી ફિલ્મનું વિમોચન કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં વિદ્વાનો અને ક્લિનિશિયનો દ્વારા હોમિયોપેથીમાં હાથ ધરવામાં આવેલા વિવિધ પ્રકારના કાર્ય અને સંશોધન પર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો હતો.
આ પરિસંવાદમાં હોમિયોપેથિક ઉદ્યોગનું અત્યાર સુધીનું સૌથી મોટું પ્રદર્શન રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં શિક્ષણ અને ઉદ્યોગ વચ્ચેના અંતરને દૂર કરવામાં આવ્યું હતું અને આ પ્રકારની પ્રથમ રાષ્ટ્રીય સ્તરની સ્પર્ધા શ્રી ભૂપેન્દ્ર રજનીકાંત પટેલ માનનીય મુખ્યમંત્રી, ગુજરાત.
