જમીન પૂરાણ માટે સ્વ-ટકાઉ, મોટા પાયે, ઝીરો વેસ્ટ એવું પ્લાસ્ટિક વેસ્ટ વ્યવસ્થાપનમાં સર્ક્યુલર ઇકોનોમિ મોડેલની સાથે સમુદાયની સક્રિય ભાગીદારી અસરકારક વિભાજનને સુનિશ્ચિત કરે છે
હૈદરાબાદ, 10 સપ્ટેમ્બર 2024 – ભારતમાં ટકાઉ કચરા વ્યવસ્થાપનમાં એક ઐતિહાસિક પગલાં તરીકે, એશિયાની અગ્રણી ટકાઉ ઉકેલ પ્રદાતા આરઇસસ્ટેનેબિલીટી અને હર્ષ મરીવાલા પરિવારની ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ઓફિસ શાર્પ વેન્ચર્સ હેદરાબાદ, તેલંગણા અને રાયપુર, છત્તીસગઢમાં પ્લાસ્ટિક સર્ક્યુલરિટી લોન્ચ કરવામાં અગ્રણી હોવા તરીકેની ઘોષણા કરતા ગર્વ અનુભવે છે.
આ પહેલના બેગણા ઉદ્દેશો છે: એફએમસીજી ઉદ્યોગ માટે અત્યંત ઉચ્ચ-ગુણવત્તાવાળા રિસાયકલ પોલિઓલેફિન્સનો પુરવઠો વધારવો અને સતત પર્યાવરણીય અને સામાજિક અસર ઊભી કરવી. હાલમાં, ભારતમાં એફએમસીજી ક્ષેત્ર ઉચ્ચ-ગુણવત્તાવાળી રિસાયકલ સામગ્રીની પ્રાપ્તિમાં ગંભીર પડકારનો સામનો કરી રહ્યું છે, જે ટકાઉતા લક્ષ્યોને પૂર્ણ કરવાની અને વર્જિન પ્લાસ્ટિક પરની નિર્ભરતા ઘટાડવાની તેમની ક્ષમતાને મર્યાદિત કરે છે. 32,000 ટન કચરો એકત્રિત કરીને અને પ્રક્રિયા કરીને અને વાર્ષિક 15,000 ટન CO2 ઉત્સર્જન ઘટાડીને, આ પ્રોજેક્ટનો હેતુ દર વર્ષે 9,000 ટનથી વધુ શ્રેષ્ઠ રિસાયકલ પોલિમરનું ઉત્પાદન કરવાનો છે, જે વિવિધ એફએમસીજી અને અન્ય એપ્લિકેશનો માટે આ સામગ્રીનો વિશ્વસનીય પુરવઠો પૂરો પાડે છે. આગામી પાંચ વર્ષોમાં, આ પહેલ રાષ્ટ્રવ્યાપી, મોટા પાયે રિસાયકલ પોલિમર એન્ટરપ્રાઇઝ તરીકે વિકસિત થવાનો ઇરાદો ધરાવે છે, જે પર્યાવરણીય પ્રભાવને ઘટાડે છે અને જવાબદાર કચરા વ્યવસ્થાપન પદ્ધતિઓ માટે એક નવું ધોરણ સ્થાપિત કરે છે.
હૈદરાબાદ અને રાયપુરને તેમની અનન્ય વસ્તી વિષયક અને કચરાના વ્યવસ્થાપનના પડકારોને કારણે આ પહેલ માટે વ્યૂહાત્મક રીતે પસંદ કરવામાં આવ્યા છે. હૈદરાબાદ, એક મુખ્ય મેટ્રોપોલિટન શહેર તરીકે, નોંધપાત્ર પ્રમાણમાં પ્લાસ્ટિક કચરો ઉત્પન્ન કરે છે, જે તેને મોટા પાયે રિસાયક્લિંગ પ્રક્રિયાઓ લાગુ કરવા અને અદ્યતન કચરો વ્યવસ્થાપન તકનીકોની અસર દર્શાવવા માટે એક આદર્શ સ્થાન બનાવે છે. રાયપુર, નાના શહેરી કેન્દ્રોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, જે કચરાના વ્યવસ્થાપનના વિવિધ પરંતુ સમાન જટિલ મુદ્દાઓનો સામનો કરે છે. બંને શહેરોમાં પ્રોજેક્ટનો અમલ કરીને, પહેલ વિવિધ પડકારોને સંબોધિત કરી શકે છે, સ્કેલેબલ સોલ્યુશન્સ બનાવી શકે છે અને સમગ્ર ભારતમાં અન્ય શહેરો માટે નકલ કરી શકાય તેવું મોડેલ સ્થાપિત કરી શકે છે.
આ સીમાચિહ્ન સર્ક્યુલેટરી પ્રોજેક્ટ હવે બંને શહેરોમાં ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના માળખા સાથે શરૂ થશે, જેમાં FY26ની શરૂઆતમાં સુવિધાઓ કાર્યરત થવાની અપેક્ષા છે. આ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરની સ્થાપનામાં કચરાના મોટા જથ્થાને અસરકારક રીતે હેન્ડલ કરવા માટે અદ્યતન રિસાયક્લિંગ સુવિધાઓનું નિર્માણ સામેલ છે. 2026થી, ઉચ્ચ ગુણવત્તાની રિસાયકલ પોલિમર FMCG અને અન્ય ઉદ્યોગો દ્વારા ખરીદી માટે ઉપલબ્ધ થવાની સંભાવના છે, જે પ્રોજેક્ટ માટે આવકનો નવો પ્રવાહ પ્રદાન કરશે. આ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર માળખાનો હેતુ વ્યાપક રિસાયક્લિંગ પ્રક્રિયાઓ દ્વારા જમીનપૂરાણમાંથી લગભગ 100% સુકા કચરાને ડાયવર્ઝન હાંસલ કરવાનો છે.
સહયોગાત્મક પ્રયત્ન: શાર્પ વેન્ચર્સ, આરઇ સસ્ટેનેબિલીટી અને મેરિકો ઇનોવેશન ફાઉન્ડેશન
મેરિકો લિમીટેડની પેટાકંપની મેરિકો ઇનોવેશન ફાઉન્ડેશન (MIF), ભારતમાં લાંબા ગાળાની સામાજિક-આર્થિક અને પર્યાવરણીય અસરનું સર્જન કરવા માટેની તક સાથે હલચલ મચાવનારી ભારતીય નવીનતાઓના સ્કેલ અપને ઓળખી કાઢે છે અને ટેકો આપે છે. 2022માં MIFએ પોતાની પ્લેબુક “પ્લાસ્ટિકમાં નવીનતાઃ તકો અને શક્યતાઓ” મારફતે પ્લાસ્ટિક વેસ્ટ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાના મિશનનો પ્રારંભ કરક્યો હતો, જેમાં ભારતમાં સ્થિતિસ્થાપક સર્ક્યુલર ઇકોનોમિ માટેની તાતી જરૂરિયાત પર ભાર મુકવામાં આવ્યો હતો. વધુમાં, આરઇ સસ્ટેનનેબેલિટી અને શાર્પ વેન્ચર્સએ પ્લાસ્ટિક સર્ક્યુલરિટી પહેલા લોન્ચ કરવા માટે હાથ મિલાવ્યા છે જેમાં MIF નોલેજ પાર્ટનર તરીકે કામ કરશે.
11 દેશોમાં વેસ્ટ મેનેજમેન્ટમાં 30 વર્ષથી વધુના અનુભવ સાથે આરઇ સસ્ટેનેબિલિટી, આ પહેલ માટે તેની વ્યાપક કુશળતા અને નવીન અભિગમો લાવે છે. ટકાઉ પ્રથાઓ પ્રત્યેની તેમની પ્રતિબદ્ધતાએ તેમને આ ક્ષેત્રમાં વૈશ્વિક અગ્રણી તરીકે સ્થાન આપ્યું છે, જે વાર્ષિક 8 મિલિયન ટનથી વધુ કચરાનું સંચાલન કરે છે. હર્ષ મરીવાલા પરિવારની ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ઓફિસ શાર્પ વેન્ચર્સ, જરૂરી જોખમ મૂડી અને વ્યૂહાત્મક સમર્થન પ્રદાન કરીને, પહેલની માપનીયતા અને સફળતાની ખાતરી સાથે સામેલ છે. એકસાથે, આ સંસ્થાઓ આ પ્રોજેક્ટ દ્વારા સ્થિરતામાં નવા ધોરણો સ્થાપિત કરવા માટે તેમની સામૂહિક કુશળતા, સંસાધનો અને નવીન અભિગમોનો લાભ લઈ રહી છે.
સામાજિક અસર
કચરાના વ્યવસ્થાપન ઉપરાંત, પહેલનો હેતુ આ પહેલના પ્રથમ તબક્કામાં 370 થી વધુ લોકોને સીધી નોકરીઓ પૂરી પાડીને સામાજિક સમાવેશને આગળ વધારવાનો પણ છે, જેમાં અંદાજિત 75% મહિલાઓને વર્કફોર્સમાં અને 2,000 લોકો માટે પરોક્ષ આજીવિકા પૂરી પાડવાનુનું લક્ષ્ય છે. વિવિધ જોડાણ કાર્યક્રમો દ્વારા અસરકારક કચરાના વિભાજન અને રિસાયક્લિંગમાં સ્થાનિક સમુદાયોને સામેલ કરીને, આ પહેલ પાયાના સ્તરે સક્રિય ભાગીદારી અને જવાબદારીને પ્રોત્સાહન આપે છે.
સર્ક્યુલરિટીની ખામીઓને દૂર કરતા
આ સર્ક્યુલર પહેલનો સાર પ્લાસ્ટીક વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ ઉદ્યોગમાં સ્વ-ટકાઉતા, મોટા પાય, ઝીરો-વેસ્ટ-ટુ-લેન્ડફિલ, સર્ક્યુલર ઇકોનોમી બિઝનેસ મોડલ બનાવવાનો છે. આ પહેલમાં 100% ડિજિટલ એન્ડ-ટુ-એન્ડ ટ્રેસેબિલિટી, પારદર્શિતા અને જવાબદારી સુનિશ્ચિત કરવાનો સમાવેશ થાય છે. તેનો હેતુ હૈદરાબાદ અને રાયપુરમાં ઘરના સ્તરે કચરાના સતત અને અસરકારક વિભાજન દ્વારા પ્રભાવ ઉભો કરવામાં નાગરિકોને સામેલ કરવાનો પણ છે. વધુમાં, પ્રોજેક્ટ ભવિષ્યમાં માપનીયતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે પ્લાસ્ટિક વેસ્ટ મેનેજમેન્ટની વેલ્યુ ચેઇનમાં સ્વદેશી અને વૈશ્વિક ટેકનોલોજીઓની નવીનતાઓનો લાભ લે છે. હૈદરાબાદમાંની એક સગવડો ઈશિત્વ રોબોટિક્સ સિસ્ટમ્સ દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવેલ AI-સંચાલિત ઓપ્ટિકલ સોર્ટિંગ જેવી અદ્યતન ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને સંપૂર્ણ સ્વચાલિત વર્ગીકરણ સુવિધા બનાવવાનો હેતુ છે. આ અદ્યતન ટેકનોલોજી ચોક્કસ વર્ગીકરણ સુનિશ્ચિત કરે છે, મેન્યુઅલ લેબરને નોંધપાત્ર રીતે ઘટાડે છે અને કાર્યક્ષમતા માટે એક નવું ધોરણ સ્થાપિત કરે છે. આનો અંતિમ ધ્યેય ઘણા ભારતીય શહેરો અને ગ્લોબલ સાઉથમાં આ પ્રોજેક્ટની નકલ કરવાનો છે, જેનાથી વધુ મોટી સામાજિક, પર્યાવરણીય અને આર્થિક અસર ઊભી થશે.
મેરિકો લિમિટેડના સ્થાપક અને ચેરમેન શ્રી હર્ષ મારીવાલાએ જણાવ્યું હતું કે, “આ પહેલ પર્યાવરણ અને સમાજ બંનેને લાભ આપતા સર્ક્યુલર અર્થતંત્રના નિર્માણ તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું રજૂ કરે છે. ઉચ્ચ-ગુણવત્તાની રિસાયકલ સામગ્રીના પુરવઠામાં વધારો કરીને અને ટકાઉ કચરો વ્યવસ્થાપન પ્રથાઓ બનાવીને, અમે ઉદ્યોગમાં નવીનતા અને જવાબદારી માટે એક નવું ધોરણ સ્થાપિત કરી રહ્યા છીએ. અમારો ધ્યેય અન્ય પ્રદેશોને આ સ્કેલેબલ મોડલ્સ અપનાવવા માટે પ્રેરણા આપવાનો છે, જે બધા માટે વધુ ટકાઉ ભવિષ્યને પ્રોત્સાહન આપે છે.”
“આ અગ્રણી સર્ક્યુલેટરી પહેલ ભારતની સર્ક્યુલર અર્થવ્યવસ્થાની સફરમાં એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ છે”, એમ આરઇ સસ્ટેનેબિલીટી લિમીટેડના એમડી અને સીઇઓ શ્રી મસૂદ મલિકએ જણાવતા ઉમેર્યુ હતું કે, “અત્યાધુનિક ટેક્નોલોજીનો લાભ લઈને, સામાજિક સમાવેશ સાથે, અમે તેનો સામનો કરવાનો ધ્યેય રાખીએ છીએ. પ્લાસ્ટિકનો કચરો વધારવાનો પડકાર અને રિસાયકલ કરી શકાય તેવા પદાર્થોને લેન્ડફિલ્સ સુધી પહોંચતા ટાળવાનો ધ્યેય છે. અયોગ્ય આર્થિક મૂલ્ય, સંસાધન સંરક્ષણ, કાર્બન ઘટાડવાની તક તેમજ પ્રદૂષણ ઘટાડવાની અસર અમે ઉત્પન્ન કરીએ છીએ તે દરેક કિલોગ્રામ કચરા સાથે સંકળાયેલ છે; આ પહેલ દ્વારા આ તમામ પરિમાણોમાં આ ‘મૂલ્ય’નો ઉપયોગ કરવો એ ભારતમાં વધુ સર્ક્યુલર એફએમસીજી ઉદ્યોગ હાંસલ કરવાની દિશામાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. આપણે કચરાને કેવી રીતે વ્યવસ્થાપન કરીએ છીએ અને તેનો પુનઃઉપયોગ કેવી રીતે કરીએ છીએ તેનું પુનઃમૂલ્યાંકન કરીને, અમે તેને મૂલ્યવાન સંસાધનોમાં રૂપાંતરિત કરી શકીએ છીએ, નવીનતાને પ્રજ્વલિત કરી શકીએ છીએ અને આવનારી પેઢીઓ માટે સ્વચ્છ, વધુ ટકાઉ પર્યાવરણ અને વધુ સારા ભવિષ્ય માટે માર્ગ મોકળો કરી શકીએ છીએ.
